Oorzaken

Reumatoïde Artritis: Typische vervorming van de hand

Even talrijk als de klachtenvarianten zijn ook de oorzaken ervan. Sommige worden door ontstekingen veroorzaakt, andere door slijtage van gewrichten, pezen en gewrichtsbanden. Ook auto-immuunziektes kunnen leiden tot reumatische aandoeningen. Zo vermoedt men dat de meest frequente vorm van reumatische klachten, reumatoïde artritis, veroorzaakt wordt door een verkeerde sturing van het immuunsysteem. Andere oorzaken kunnen ook zijn: ongevallen, kwetsuren of ook infecties.

Symptomen

Evenals de oorzaken bestrijken de reumatische symptomen zelf een hele waaier. Naast pijn kunnen zich ook zwellingen, stijfheid in gewrichten en spieren of roodheid voordoen. Vervormingen en verkeerde gewrichtsstand kunnen ontstaan, of ook min of meer uitgesproken beperkingen van de bewegingscapaciteit. Reumatische aandoeningen kunnen ook leiden tot spierspanningen, vervormingen van de wervelkolom, of ontstekingen van de ogen en de inwendige organen.

Opbouw van een gewricht

Meer dan 143 gewrichten zorgen ervoor dat we ons lichaam kunnen bewegen. Naar gelang van hun taken zijn de afzonderlijke gewrichten erg verschillend opgebouwd; de onderdelen blijven echter hetzelfde. Deze onderdelen zijn: het gewrichtsvlak, de kraakbeenlaag, de uitgeholde gewrichtsholte en het gewrichtskapsel. De kraakbeenlaag heeft, afhankelijk van de mate waarin het gewricht wordt belast, een dikte van vijf millimeter. Als het kraakbeen gezond is, is het oppervlak glad en glanzend. Het beschermt de beenderen, fungeert als schokdemper en vermindert wrijving. Het gewrichtskapsel sluit de gewrichtsholtes naar buiten af. De binnenste kapsellaag vormt het gewrichtsvocht (synovia). Dit vocht voorziet het kraakbeen van voedingsstoffen en doet dienst als smeermiddel en beschermende film zodat het gewrichtsvlak moeiteloos kan glijden. Spieren en gewrichtsbanden beschermen en stabiliseren het gewricht van buitenaf. Dankzij deze constructie en dankzij de kraakbeenlaag wordt de belasting niet geconcentreerd op één enkel punt, maar wordt ze over het grotere oppervlak van de gewrichtsbeenderen verdeeld. Zo is een gewricht bestand tegen grote belastingen. Dit lukt best wanneer de vorm en positie van de gewrichtsonderdelen precies op elkaar zijn afgestemd, zoals bij het heupgewricht. Hier ligt de ronde kop van het dijbeen vast ingebed in de gewrichtsholte van het heupbeen. Dit maakt een grotere beweeglijkheid en tegelijkertijd ook grotere stabiliteit mogelijk. Bij de schouder- en kniegewrichten is de gewrichtsholte vlakker. Dit is minder ideaal dan bij de heup en door halvemaanvormige kraakbeenschijven wordt gelijk gemaakt, is de zogenaamde meniscus.

Verschillende soorten gewrichten

Niet alle gewrichten zijn even beweeglijk. Zo kan het duimgewricht enkel buigen en strekken, wat typisch is voor een zadelgewricht, maar een stevige greep mogelijk maakt. Scharniergewrichten zoals de ellenboog kunnen dan weer enkel bewegen op een as. Dit is hetzelfde principe als bij een deurscharnier, vandaar de naam. Kogelgewrichten daarentegen kunnen over 3 assen bewegen, wat een veel grotere beweeglijkheid toelaat. Dit heeft echter ook zijn prijs. De hoge mobiliteit gaat ten koste van de stabiliteit: hoe complexer en flexibeler een gewricht, hoe kwetsbaar het is.

• Klassieke behandeling

  

  Reuma

  Pijnstillende medicijnen zoals ibuprofen of diclofenac worden vaak voorgeschreven bij reumatische klachten. Bovendien worden ook niet-steroïde antireumatica (NSAR) gebruikt. De term “niet-steroïde” houdt in dat ze geen cortisone bevatten. Toch mogen NSAR slechts kortstondig en in een zo klein mogelijke dosering worden gebruikt aangezien ze vrij aanzienlijke nevenwerkingen hebben. Andere veel gebruikte medicijnen zijn selectieve Cox-2-remmers. Ze worden ook doelgericht ingezet tegen pijn en ontsteking, maar hebben niet zoveel bijwerkingen als NSAR. Indien de genoemde substanties onvoldoende verbetering teweegbrengen, neemt men zijn toevlucht tot cortisonepreparaten. In principe wordt ze geïnjecteerd. Hierbij wordt glucocorticoïde, dat verwant is met de lichaamseigen corticoïde, rechtstreeks in het zieke gewricht ingespoten. Het voordeel van deze stof is dat ze strikt lokaal inwerkt. In tegenstelling tot cortisonetabletten wordt hier niet het hele lichaam belast.

• Biologische geneesmiddelen

  Naast de reeds genoemde basismedicijnen worden sinds enkele jaren ook biologische geneesmiddelen, zoals TNF-alfa-remmers, gebruikt bij artritis. Het gaat hier om moleculair-biologisch samengestelde stoffen die directe invloed hebben op het ontstekingsproces van de gewrichten. Ze blokkeren de schadelijke effecten veroorzaakt door ontstekingsstoffen door het lichaam geproduceerd. Biologische geneesmiddelen hebben echter als bijwerking dat ze het afweermechanisme van lichaam afzwakken.

• Plantaardige geneesmiddelen

  Een aantal geneeskrachtige planten bevatten substanties die de reumatische klachten aanzienlijk kunnen verlichten. Zo is gebleken dat bv. extracten uit brandnetelbladeren, rapunzelwortelen en wilgenbast zeer werkzaam zijn. Deze preparaten zijn zonder voorschrift te verkrijgen in de apotheek.

• Doelgericht bewegen

  Naast medicijnen wordt bij haast alle reumatische aandoeningen ook doelgerichte, dagelijkse bewegingstherapie aanbevolen. De bedoeling is gewrichten, spieren en pezen te belasten, maar niet te overbelasten en er zo voor te zorgen dat ze zo lang mogelijk kunnen worden bewogen.

• Ontspanningstechnieken

  Beproefde hulpmiddelen zijn bovendien ontspanningstechnieken als autogene training, yoga of progressieve spierontspanning volgens Jacobson. Ook maatregelen voor stressafbouw worden aanbevolen: veel reumatische klachten vloeien voort uit stressgerelateerde spierspanning.

• Insmeren

  Insmeren met doorbloedingsstimulerende en anti-spanningsmiddelen zijn nuttig. In een acuut stadium bieden ook verkoelende pijnverzachtende preparaten meestal soelaas. Ze werken ontstekingsremmend en doen zwellingen afnemen.

• Kneipp behandelingen

  Ook het behandelingssysteem van pastoor Kneipp bevat enkele werkzame strategieën tegen reumatische aandoeningen. Het gaat hier om moorpakkingen of hooizakken voor niet-inflammatoire klachten en koude douches en kompressen voor inflammatoire klachten.