Oorzaken

opbouw van de wervelkolom. (klik om te vergroten.)

De meest voorkomende oorzaak van hernia is ouderdomsslijtage van de tussenwervelschijven. Het watergehalte in de tussenwervelschijfkern neemt namelijk af met de jaren. Dit zorgt voor een geleidelijke vermindering van de elasticiteit en het vermogen om schokken en trillingen op te vangen. Na verloop van tijd ontstaan er scheuren in de vezelring, wat afbreuk doet aan de stevigheid. Daardoor kan de tussenwervelschijf uiteindelijk verschuiven en op de zenuwen van het ruggenmerg drukken, met pijn als gevolg.

Buiten de tijdsfactor spelen ook verkeerde belasting of overbelasting van de wervelkolom een rol. Vooral verkeerd heffen of dragen van lasten kan een verschuiving in het ruggenmergkanaal teweegbrengen. Nog een mogelijke oorzaak van hernia is overgewicht.

Symptomen

De aanwezigheid en de aard van symptomen hangen af van de vraag welke tussenwervelschijf verschoven is en welke zenuwstructuren getroffen werden. Het kan zelfs gebeuren dat er helemaal geen pijn is, wat jammer genoeg maar zelden het geval is. Meestal hebben patiënten hevige, stekende, acute pijn die soms uitstraalt naar de knie of zelfs tot in de voeten. Typisch zijn kriebelingen en een verdoofd gevoel in het gebied waar de hernia zich bevindt. Meestal zijn de omliggende spieren eveneens verzwakt.

Een hernia kan ook problemen met urineren of stoelgang teweegbrengen gepaard gaand met een verdoofd gevoel in de genitaliën, de anale zone of de binnenkant van het bovenbeen. Deze symptomen zijn waarschuwingssignalen voor het zogenaamde caudasyndroom, wat een onmiddellijke medische behandeling vereist. Immers, om blijvende zenuwschade, bv. in de vorm van verlammingen, te voorkomen, moet het verschoven tussenwervelschijfweefsel zo snel mogelijk operatief worden verwijderd.

Opbouw van de tussenwervelschijven

De volledige tussenwervelschijf is opgebouwd uit bindweefsel: een buitenste vezelring (annulus fibrosus) omsluit de weke gelatineachtige kern, (nucleus pulposus). Die bezit het vermogen water op te slaan en houdt daardoor de tussenwervelschijf elastisch. Bovendien is de vezelring via een longitudinale band met de wervelzuil verbonden en krijgt daardoor vaste steun.

In de loop van de dag neemt het watergehalte in de tussenwervelschijfkern af wegens de belasting van de wervelzuil. Dat is de reden waarom we ‘s morgens een klein beetje groter zijn dan ’s avonds. De afstand tussen de afzonderlijke wervellichamen verkleint en daardoor krimpen we een beetje.

Taken van de tussenwervelschijven

Tussenwervelschijven doen dienst als buffers. Ze verhinderen dat de afzonderlijke wervellichamen over elkaar schuren en elkaar op die manier beschadigen. En niet minder belangrijk: de tussenwervelschijven zorgen ervoor dat de wervelzuil wordt beschermd tegen schokken en stoten.

Onderzoeken bij een hernia

Om vast te stellen in welke mate de zenuwen zijn beschadigd door hernia moet een grondig neurologisch onderzoek worden gedaan. Daarbij test de arts de reflexen en de gevoeligheid, maar ook de geleidingssnelheid van de zenuwen in het getroffen tussenwervelgebied.

Verder gebeurt er in geval van hernia steeds een hartslagmeting aan de benen en aan de armen, indien de halswervels werden beschadigd. De bedoeling hiervan is mogelijke doorbloedingsstoornissen door uitzakking van de tussenwervelschijven op te sporen.

Het is nodig een röntgenfoto te nemen van iedere zone waar zich een hernia bevond.

Ook beeldonderzoeken als CT- en MRI-scans zijn onderzoeksmethoden die bij hernia toegepast worden. Ze laten toe een rechtstreeks beeld te krijgen van het ruggenmerg en de zenuwen.

Voorwaartse welving van de tussenwervelschijven

Dit is een voorstadium van hernia. Hierbij verschuift de gelatineachtige kern, maar zonder de vezelring te doorbreken. Het komt niet tot een echte hernia, maar men voelt wel pijn.

Actief verder behandelen

Zowel bij klassieke als bij operatieve behandeling moet de patiënt na afloop absoluut verdere actieve behandeling krijgen. Dit omvat doelgerichte training van buik- en rugspieren maar ook fysiotherapeutische interventie. Verder wordt ook ergotherapie en stressvermindering aangeraden. Want veel herniapatiënten staan onder langdurige psychosociale en professionele druk.

• Traditionele behandeling

  Rust, warmtebehandeling en pijntherapie gedurende vier à zes weken zorgen meestal wel voor een reële verbetering van de klachten. Minstens negentig procent van de patiënten kunnen via deze traditionele maatregelen succesvol worden behandeld zonder operatie.

• Operatieve ingreep

  In geval van zenuwbeschadiging of verlamming of indien klachten niet beteren va traditionele behandelingen, is een operatie onvermijdelijk. Bij dergelijke ingrepen opteert men tegenwoordig steeds vaker voor minimaal invasieve methodes. Ze gebeuren ambulant, onder lokale verdoving en sparen het weefsel rondom de te behandelen tussenwervelschijf. Minimaal invasieve methodes zijn echter enkel geschikt in geval van nieuwe en ongecompliceerde hernia’s. Zo niet moet een open operatie worden uitgevoerd waarbij de tussenwervelschijf deels of volledig wordt verwijderd.

Voorkoming van hernia’s

• Spiertraining:

  Verstevigde rug- en buikspieren ontlasten de tussenwervelschijven.

• Correct heffen

  Zware voorwerpen mogen uitsluitend vanuit hurkzit en met gestrekte rug worden opgeheven.

• Overgewicht afbouwen

  Iedere overtollige kilo vormt een extra belasting van de tussenwervelschijven en brengt het goed functioneren ervan in gevaar.