Oorzaken

Fibromyalgie

De oorzaken van fibromyalgie zijn tot op heden niet heel duidelijk. Omdat men vaststelt dat de ziekte herhaald voortkomt in eenzelfde familie, vermoedt men dat er genetische factoren in het spel zijn. In sommige gevallen treedt fibromyalgie op ten gevolge van inflammatoir-reumatische aandoeningen, auto-immuunziektes en virale infecties. Ook kwaadaardige tumoren, neurologische aandoeningen als parkinson of ongevallen kunnen uitlokkers zijn. Indien dergelijke oorzaken van fibromyalgie bekend zijn, spreekt men van ‘secundair fibromyalgiesyndroom’. Niettemin is in de meeste gevallen de concrete oorzaak van fibromyalgie onbekend. In medische termen spreekt men dan van ‘primair fibromyalgiesyndroom zonder gekende uitlokker’.

Symptomen

Typisch is de sterke, deels doffe, deels brandende pijn aan de zogenaamde tender points. Deze liggen verspreid over het hele lichaam in spieren en peesaanhechtingen, en zijn ongeveer één centimeter groot. Reeds bij lichte druk op deze pijnpunten ontstaan klachten. De pijn kan daarbij vanuit het tender point uitstralen naar de verderop gelegen lichaamszones. De pijn treedt zowel overdag als ‘s nachts op en kan lang, soms wel jaren, aanslepen.

Eventuele bijkomende symptomen zijn vermoeidheid, hoofdpijn, slaapstoornissen, ochtendstijfheid van gewrichten en pezen, zwellen van handen, voeten of gezicht. Andere vaak voorkomende klachten zijn concentratiestoornissen, lusteloosheid, depressieve buien, misselijkheid en weersgevoeligheid.

Diagnose

Fibromyalgie is moeilijk te diagnosticeren. Daarom gebeurt het vaak dat patiënten meermaals van het kastje naar de muur gestuurd worden vooraleer het tot een definitieve diagnose komt.
Na een uitgebreide ondervraging over zijn ziekteverleden wordt de patiënt onderworpen aan een grondig medisch onderzoek. Van groot belang is de typische pijnpunten (tender points) te onderzoeken.

Hoewel er bij fibromyalgie geen kenmerkende veranderingen waar te nemen zijn via bloedanalyse of röntgenopnamen, worden deze onderzoeken toch uitgevoerd. Zo kunnen andere aandoeningen zoals bv. reumatische ontstekingsziektes, auto-immuunziektes of spierontstekingen worden uitgesloten.

De tender points

De Tender points

Kenmerkend voor fibromyalgie is de hoge drukgevoeligheid van de pijnpunten (tender points). Intussen werden er 18 geïdentificeerd; ze liggen verspreid over het hele lichaam. De pijnpunten liggen aan het achterhoofd bij de aanhechting van de nekspieren en onderaan de nekzone. Verdere pijnpunten bevinden zich aan de dwarsuitsteeksels tussen de vijfde en de zevende halswervel. Twee bijzonder gevoelige punten bevinden zich in de schouderspieren. Vervolgens liggen er pijnpunten aan de tweede ribboog, telkens naast het borstbeen, en ook aan de bovenarm in de ellenboogzone. Ook in de bekkenzone zitten tender points en wel aan de bekkenbeenderen onder de bekkenkam. Bij de heup liggen de punten telkens daar waar het vooruitstekend gedeelte van het heupbeen voelbaar is. Ten slotte bevindt zich nog een pijnpunt aan de binnenzijde van de knie, ietwat boven het kniegewricht. Wanneer elf van de 18 punten pijnlijk reageren op druk, spreekt men van fibromyalgie. Bijkomende voorwaarde is evenwel dat de klachten al minstens drie maanden duren.

• Regelmatig bewegen

  Het staat vast dat regelmatige beoefening van duursporten als joggen, walken, fietsen of zwemmen een efficiënte hulp betekent bij fibromyalgie. Ook cardiotraining onder toezicht van een sporttherapeut blijkt heel nuttig voor deze patiënten.

• Fysiotherapie

  Een reeks fysiotherapeutische behandelingen kan eveneens de pijnklachten verhelpen. Hiertoe behoren ook whole body koude- en warmtebehandelingen, massages van het bindweefsel, of ook doelgerichte fysiotherapeutische oefeningen.

• Psychotherapie

  Bij fibromyalgie is zogenaamde cognitieve gedragstherapie een aangewezen methode. Jarenlange klachten kunnen hiermee verholpen worden.

• Ontspanningstechnieken

  De aanhoudende pijn is een enorme belasting voor de patiënten en veroorzaakt enorme stress. Daarom is het zo belangrijk bij fibromyalgie om regelmatig te ontspannen. Hiertoe zijn bijvoorbeeld autogene training, yoga, meditatie of progressieve spierontspanning volgens Jacobson geschikt.

• Pijnbehandeling

  Om de pijn te verzachten is vooral het medicijn tramadol geschikt. Het nadeel van deze stof is evenwel dat ze bij langdurig gebruik tot verslaving leidt. Dit risico moet goed worden afgewogen. Waardevolle alternatieve behandelingen voor pijnverlichting zijn acupunctuur of osteopathie.

• Antidepressiva

  Voor de medische behandeling van de fibromyalgie neemt men zijn toevlucht tot antidepressiva. Vooral de klassieke, zogenaamde tricyclische antidepressiva leveren hier goede diensten. Ze verminderen de pijn, verbeteren de slaapkwaliteit en algemene gezondheidstoestand. Ook serotonine-heropnameremmers, eveneens tot de groep antidepressiva behorend, hebben goede effecten.