De geschiedenis van lage rugpijn in een notendop

Indeling

  • Begin 21ste eeuw
  • Financiële maar te weinig wetenschappelijke interesse
  • Wishful thinking
  • Zouden er letseltjes kunnen ontstaan in de discus?
  • Röntgenstralen
  • Lage rugpijn-patiënt
  • Soms belangrijke medische discussies
  • Een puzzel omgeven door mysteries en raadsels
  • Groot verschil tussen lage rugpijn en arbeidsongeschiktheid
  • Voorhistorische skeletten
  • Degeneratieve letsels in de tussenwervelschijf
  • De moeilijkheid!
  • Referenties

Begin 21ste eeuw

In tegenstelling tot breuken, infecties, kankers, aangeboren afwijkingen van de lage rug, etc. begint men pas heel recent – nl. sinds de eerste decade 21ste eeuw - vooruitgang te boeken in het onderzoek naar de oorzaken van de meest voorkomende vorm van lage rugpijn. Dit betekent echter nog geenszins dat er binnenkort een oorzakelijke behandeling beschikbaar zal zijn10a,10b.

buitenste vezelring

Financiële maar te weinig wetenschappelijke interesse

Hoe is het dan in godsnaam mogelijk dat een eenvoudige goedaardige aandoening, die doorgaans chronisch evolueert, overal ter wereld uitgroeide tot het meest frequente medische probleem1a,1b? Het aantal lage rugpijn-patiënten overtreft dat van patiënten die lijden aan hart-, long-, maagdarm-, nier-, blaas-, kanker-, genitale etc. aandoeningen. Hoe kan dat? Het antwoord is doodeenvoudig! Enerzijds werd als gevolg van de eerste Industriële Revolutie in de 19de eeuw (telegraaf, steenkool en treinen), de tweede Industriële Revolutie in de 20ste eeuw (telefoon, olie, elektriciteit en snelwegen) en beide Wereldoorlogen lage rugpijn grotendeels ‘opgelost’ door er een financiële compensatie voor te creëren. Omdat men de oorzaak niet vond, was men verplicht iets te ondernemen om het gigantische probleem van lage rugpijn op te vangen. Anderzijds legde de evoluerende ‘moderne’ geneeskunde heel weinig interesse aan de dag voor de echte oorzaken van ‘iets’ wat steeds vaker aanzien werd als een gevolg van de normale verouderings- en slijtageprocessen. Toch is men ongelooflijk inventief gebleken om voor dat onbegrijpelijke ‘iets’ talrijke vaak zelfs compleet ineffectieve en inefficiënte behandelingen te ontwikkelen2. Uiteindelijk was / is het allemaal niet zo erg, want niemand stierf of sterft aan ‘lumbago’ of ‘chronische lage rugpijn’.

Wishful thinking

Lang geleden geloofde men dat lage rugpijn kon ontstaan als gevolg van mysterieuze krachten3 en dat personen geboren in stuitligging nooit lage rugpijn zouden krijgen4. Voor lage rugpijn konden toverspreuken ‘helpen’4. Wie last had van hinderlijke pijn in de dij en onderbeen, werd zelfs voorgesteld zijn benen te roken boven brandende netels5. Handboeken geschiedenis van de geneeskunde beschrijven ten overvloede hoe onhandig ‘geleerden’ kunnen zijn!

Zouden er letseltjes kunnen ontstaan in de discus?

Ca. 1800 begon men voor het eerst na te denken over de ware oorzaak van goedaardige lage rugpijn. Waar ze het vandaan haalden weet ik niet, maar het waren bijzonder snuggere jongens die zonder enig bewijs durfden suggereren dat kleine letseltjes en ontstekingen in de wervels en vooral in tussenwervelschijven aan de basis van die pijn zouden kunnen liggen6,7,8. Honderd jaar later herhaalde men, eveneens zonder het minste bewijs, dat een opeenstapeling van kleine letseltjes diende vermeden te worden om geen chronische lage rugpijn te ontwikkelen9. Hoe men dat kon voorkomen werd er niet bij vermeld. Bijna 200 jaar later verscheen voor het eerst een goed gedocumenteerd wetenschappelijk overzichtsartikel waarin gesteld werd dat slijtage van de tussenwervelschijf kan leiden tot het ontstaan van letsels en ontstekingen gepaard gaande met lage rugpijn10a. Vandaag zoekt men (in de VS en Spanje) zeer intens naar oplossingen om deze slijtageprocessen te neutraliseren via stamcelinjecties11. Of het deze keer zal lukken, valt nog af te wachten.

Röntgenstralen

Inmiddels had Röntgen in 1895 de X-stralen uitgevonden12. Omdat men toen voor het eerst kon onderzoeken wat zich onder de huid voordeed, werd men door een onweerstaanbare drang gegrepen om allerlei bevindingen verkregen via X-stralen te ‘zien’ als oorzaken van eenvoudige lage rugpijn. Zo werden o.a. tal van abnormaliteiten ter hoogte van de bekken-wervelzuilovergang13, ‘facet’-problemen14 en aantastingen van het groot bekkengewricht15 als oorzaak voorgesteld. Vandaag steken dit soort veronderstellingen nog af en toe de kop op. Het is alsof men sinds Röntgen periodisch een reden van ‘pijn’ kan vaststellen. Uiteraard werden dan ook tal van heelkundige ingrepen ontwikkeld (allerlei fusies) om deze ‘oorzaken’ te opereren. Het leidde tot vele catastrofes, en leverde bitter weinig op: ‘lage rugpijn’ werd slechts af en toe – en dan nog per toeval – opgelost. Veel van deze operaties staan nu vermeld in het ‘museum voor heelkundige technieken’. En af en toe haalt men er opnieuw ééntje van onder het stof.

Lage rugpijn-patiënt

Zoals eerder aangegeven, werden lage rugpijn en lumbago geleidelijk aan ook als ‘ziekte’ bestempeld en ontstond er naar analogie van de ‘hartpatiënt’, ‘longpatiënt’ etc. ook de ‘lage rugpijn-patiënt’. Hij of zij kon eveneens werkongeschiktheid en compensatie voorgeschreven krijgen (cfr. blog ‘Lage rugpijn is een medisch probleem geworden’ en blog ‘Waarom blijft lage rugpijn zo mysterieus?’).

Soms belangrijke medische discussies

Omdat men af en toe, en steeds zonder enig bewijs, bleef verklaren dat ontstekingen aan de basis konden liggen van lage rugpijn, hechtte men vaak ook grote waarde aan bedrust als behandeling16,17. Nochtans wist men in 1884 reeds dat absolute bedrust lage rugpijn kon veroorzaken18. Deze stelling werd jaren later bevestigd door huisartsen die niet akkoord gingen met het advies van orthopedisten dat lage rugpijn met platte rust diende behandeld te worden19.

Een puzzel omgeven door mysteries en raadsels

‘Lumbago’ en ‘lage rugpijn’ blijft, om Churchill te parafraseren, ’een puzzel omgeven door een mysterie van raadsels’. Omdat de klassieke geneeskundige theorieën en trends geen antwoord bieden voor eenvoudige lage rugpijn, is er ook geen reden om osteopaten en chiropractors ervan te weerhouden hun behandelingen uit te voeren. Met uitzondering van lage rugpijn ten gevolge van ernstige oorzaken, is nog nooit iemand gehandicapt geworden door een traditionele of niet-heelkundige behandeling!

Groot verschil tussen lage rugpijn en arbeidsongeschiktheid

Sinds de 2e wereldoorlog ontstond een steeds groeiende epidemie van - al dan niet tijdelijke - lichamelijke ongeschiktheid ten gevolge van lage rugpijn20. Maar lage rugpijn heeft altijd bestaan. Al zo’n 3500 jaar wordt bij lage rugpijn aangeraden te rusten, een lokale behandeling uit te voeren, en een of andere ‘spa and wellness’ te proberen21,22. Vandaag zijn deze ‘behandelingen’ nog steeds van kracht. Ze zijn een tijdelijke en zonder meer bevredigende oplossing. Uit ervaring weet ik dat het bovendien ook leuk is. Echter, lage rugpijn, die men lichamelijk voelt, en de eventuele hierdoor ontstane arbeidsongeschiktheid, die men vooral financieel ervaart, zijn twee verschillende zaken. In het eerste geval is er historisch nog niet zoveel veranderd. In het tweede geval kan ‘vadertje staat’ je wat bijstaan. En ik heb er weinigen gekend die deze hulp weigerden. Hun lage rugpijn daarentegen bleef aanwezig!

Voorhistorische skeletten

In de stoffelijke resten van wervelzuilen van dinosaurussen23 en Neanderthalers24 stelde men degeneratieve veranderingen vast ter hoogte van de lage rugwervels. Overal ter wereld vertonen opgegraven wervels gelijkaardige slijtageverschijnselen25,26,27,28,29,30,31,32. Via radiologisch onderzoek (ook MRI’s) stelde men steeds opnieuw vast dat doorheen de geschiedenis deze slijtagefenomenen op en in skeletwervels precies dezelfde zijn als die welke men op heden wereldwijd aantreft op radiologische foto’s van de ‘moderne’ mens28,33,34. Tot vrij recent kon men hiervoor geen eenduidige verklaring geven omdat er in al deze archeologische resten een heel belangrijke structuur ontbrak: de tussenwervelschijf. Kraakbeen droogt uit en wordt verteerd na overlijden!

Degeneratieve letsels in de tussenwervelschijf

Inmiddels weet men door observatie dat vooral slijtageprocessen in de tussenwervelschijven tot degeneratieve veranderingen leiden in wervels en dat zelden het omgekeerde waar is, behalve als gevolg van accidenten. In tegenstelling tot de conclusies van de archeologische bevindingen in verband met wervels zijn het veeleer letsels als gevolg van de degeneratie in de tussenwervelschijven die aan de basis liggen van lage rugpijn. Zonder tussenwervelschijven te analyseren kan men het tegenovergestelde niet beweren.
In 2006 vatte men voor het eerst heel gedetailleerd samen hoe progressieve slijtageprocessen in tussenwervelschijven evolueren en waarom ze eventuele oorzaken zijn van letsels in de drie discusonderdelen10a. Een van de hoofdredenen van de vermeende verantwoordelijkheid van de letseltjes voor het ontstaan van lage rugpijn is het genezingsproces zelf. Er kunnen met name pijngevoelige zenuwvezeltjes mee ingroeien tijdens de littekenvorming35,36,37,38,39,40,41,42,43,44,45.

De moeilijkheid!

Het grote probleem blijft dus voorlopig dat men deze letseltjes niet wil of kan aanzien als mogelijke oorzaken voor lage rugpijn omdat ze niet altijd radiologisch vast te stellen zijn. Daarenboven zijn de ingroeiende pijngevoelige zenuwvezeltjes slechts via microscoop te observeren. Zolang men er niet in slaagt rugpijn veroorzakende cellen, moleculen en scheikundige processen in beeld te brengen, blijft het ook moeilijk te bewijzen dat tussenwervelschijfdegeneratie de hoofdoorzaak is voor het ontstaan van lage rugpijn. Wishful thinking blijft aanhouden.

De volgende blog gaat over het weinige wat men met zekerheid weet over vaak voorkomende maar goedaardige lage rugpijn.

Referenties

1a Vos T et al., ‘Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 301 acute and chronic diseases and injuries in 188 countries, 1990-2013. A systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013’,
Lancet, 2015, 386:743
1b The Lancet, ‘The global burden of disease study 2015’,
Lancet, 2016, 388:1447-1850
2 www.guy-declerck.com / Degenerative Discogenic Syndrome / Therapeutic Considerations
3 Keele KD, ‘Anatomies of pain’,
Oxford, Blackwell Scientific Publications, 1957
4 Black WG, ‘Folk-medicine. A chapter in the history of culture’,
London, Published for the Folk-lore Society by E. Stock, 1883
5 Cockayne TO, ‘Leechdoms, wortcunning, and starcraft of early England’,
London, Longman, 1864
6 Scudamore Ch, ‘A treatise on the nature and cure of gout and rheumatism’,
London, Longman, 1819
7 Brown Th, ‘On irritation of the spinal nerves’,
Glasgow Med J, 1828, 1:131
8 Erichsen JE, ‘On concussion of the spine. Nervous shock, and other obscure injuries of the nervous system in their clinical and medico-legal aspects’,
New York, Birmingham, 1882
9 Love JG, Walsh MN, ‘Protruded intervertebral disks. Report of one hundred cases in which operation was performed’,
J Amer Med Assoc, 1938, 111:396
10a Adams MA, Roughley PJ, ‘What is intervertebral disc degeneration, and what causes it?’,
Spine, 2006, 31:2151
10b Adams MA, Bogduk N, Burton K, Dolan P, ‘The biomechanics of back pain. Third edition’,
Churchill Livingstone, Edinburgh, 2013:vii
11 www.guy-declerck.com / Degenerative Discogenic Syndrome / Therapeutic Considerations / The road to innovative surgical approaches
12 Röntgen WC, ‘Ueber eine neue Art von Strahlen‘,
Sitzungsberichte der Würzburger Physik Medic Gesellschaft, 1895, 24
13 Danforth MS, Wilson PD, ‘The anatomy of the lumbosacral region in relation to sciatic pain’,
J Bone Joint Surg, 1925, 7A:109
14 Goldthwait JE, ‘The lumbosacral articulation. An explanation of many cases of ‘lumbago’, ‘sciatica’, and paraplegia’,
Boston, Med Surg J, 1911, 164:365
15 Goldthwait JE, Osgood RB, ‘A consideration of the pelvic articulations from an anatomical, pathological and clinical standpoint’,
Boston Med Surg J, 1905, 152:634
16 Bradford EH, Lovett RW, ‘Treatise on orthopedic surgery’,
New York, W. Wood, 1899
17 Painter LF, ‘The origin and spread of the sacro-iliac idea and its menace’,
Boston, Med Surg J, 1926, 194:631
18 Johnson G, ‘A lecture on backache, and the diagnosis of its various causes, with hints on treatment’,
Brit Med J, 1881, 1:221
19 Dillane JB, Fry J, Kalton G, ‘Acute Back Syndrome—A Study from General Practice’,
Br Med J, 1966, 2:82
20 Waddell G, ‘1987 Volvo award in clinical sciences. A new clinical model for the treatment of low-back pain’,
Spine, 1987, 12:632
21 Galen, ‘Cl. Galeni … Omnia, quae extant, in Latinum sermonem conversa’,
Froben, Basel, 1561-1562
22 Breasted JH, ‘The Edwin Smith surgical papyrus’,
University of Chicago Press (see Google)
23 Blumberg BS, Solokoff L, ‘Coalescence of caudal vertebrae in the giant dinosaur Diplodocus’,
Arthritis Rheum, 1961, 4:592
24 Strauss WL Jr, Cave JE, ‘Pathology and the posture of Neanderthal man’,
Q Rev Biol, 1957, 32:348
25 Wells C, ‘Bones, bodies and disease. Evidence of disease and abnormality in early man’,
Thames and Hudson, London, 1964
26 Stewart T, ‘Some problems in human Paleopathology’,
In: Jarcho S (ed), ‘Human Paleopathology’,
New haven, Yale University Press 1966:43
27 Armelagos GJ, ‘Disease in ancient Nubia’,
Science, 1969, 163:255
28 Bourke JB, ‘The palaeopathology of the vertebral column in ancient Egypt and Nubia’,
Med Hist, 1971, 15:363
29 Rogers J, Watt I, Dieppe P, ‘Palaeopathology of spinal osteophytosis, vertebral ankylosis, ankylosing spondylitis, and vertebral hyperostosis’,
Ann Rheum Dis, 1985, 44:113
30 Promińska E, ‘The role of palaeopathology in modern medicine’,
Mater Med Pol, 1986, 18:211S
31 Dickson JH, Oeggl K, Handley LL, ‘The Iceman reconsidered’,
Scientific American, May 2003:60
32 wikipedia.org/wiki/ötzi
33 McKern TW, Stewart TD, ‘Skeletal age changes in young American males. Analysis from the standpoint of age identification’,
Natick, Massachusetts, Headquarters Quartermaster Research & Development Command, 1957
34 Lawrence JS, Bremner JM, Bier F, ‘Osteo-arthrosis. Prevalence in the population and relationship between symptoms and x-ray changes’,
Ann Rheum Dis, 1966, 25:1
35 Yoshizawa H, O’Brien JP, Smith WT et al. ‘The neuropathology of intervertebral discs removed from low-back pain’,
J Pathol, 1980, 132:95
36 Brown MF, Hukkanen MV, McCarthy ID et al., ‘Sensory and sympathetic innervation of the vertebral endplate in patients with degenerative disc disease’,
J Bone Joint Surg, 1997, 79B:147
37 Freemont AJ, Peacock TE, Goupille P et al., ‘Nerve ingrowth into diseased intervertebral disc in chronic back pain’,
Lancet, 1997, 350:178
38 Hastreiter D, Ozuna RM, Spector M, ‘‘Regional variations in certain cellular characteristics in human lumbar intervertebral discs, including the presence of alpha-smooth muscle actin’,
J Orthop Res, 2001, 19:597
39 Freemont AJ, Watkins A, Le Maitre C et al., ‘Nerve growth factor expression and innervation of the painful intervertebral disc’,
J Pathol, 2002, 197:286
40 Aoki Y, Ohtori S, Takahashi K et al., ‘Innervation of the lumbar intervertebral disc by nerve growth factor-dependent neurons related to inflammatory pain’,
Spine, 2004, 29:1077
41 Ferguson SJ, Ito K, Nolte LP, ‘Fluid flow and convective transport of solutes within the intervertebral disc’
J Biomech, 2004, 37:213
42 Lotz JC, Ulrich JA, ’Innervation, inflammation, and hypermobility may characterize pathologic disc degeneration. Review of animal model data’,
J Bone Joint Surg, 2006, 88A(Suppl 2):76
43 Miyamoto H, Doita M, Nishida K et al. ‘Effects of cyclic mechanical stress on the production of inflammatory agents by nucleus pulposus and anulus fibrosus derived cells in vitro’,
Spine, 2006, 31:4
44 Ulrich JA, Liedenberg EC, Thuillier DU, Lotz JC, ‘Repeated disc injury causes persistent inflammation. ISSLS prize winner’,
Spine, 2007, 32:2812
45 Tian Y, Yuan W, Fujita N et al., ‘Inflammatory cytokines associated with degenerative disc disease control aggrecanase-1 (ADAMTS-4) expression in nucleus pulposus cells through MAPK and NF-κB’,
Am J Pathol, 2013, 182:2310

DISCUSSIE

jozef missinne (10/02/2017)

Mijn echtgenote is 85 jaar. zij heeft een nieuwe heup - wij hebben een hhp matras welke nr raad U aan om in te stellen ter voorkoming van verdere pijn ?. Zij heeft eveneens een knie operatie gehad ( plaatsing van een nieuwe knie ) waar zij nog altijd voortdurende pijn in heeft , is er op deze matras ook een nr dat bestemd is voor de knie pijn te verlichten ?

TOMMELEIN NORA (10/02/2017)

Bij mij is 'lage rugpijn' te wijten aan artrose(vastgesteld bij MRE ) IAndulatieterapie helpt slechts tijdelijk en in combinatie met pijnstillers.

Serge GOELEVEN (10/02/2017)

Geachte, Fel bedankt deze uitgebreide informatie te mogen ontvangen. MVG / Serge

PARTEN HELLY (11/02/2017)

Geachte, Deze informatie is zeer leerzaam en in mensentaal goed uitgelegd , in welke kliniek in Gent 9000 _BELGIË Kan ik terecht voor mijn probleem .Mvg.Helly

Hassna (04/03/2017)

Beste Ik zou die informatie graag thuis willen ontvangen. Zo kan ik het beter lezen Mijn adres Arnold souwenlaan 14 dilse stokkem 3650 Limburg Alvast bedankt

Reageer