Artrose in armen en benen: wat we allemaal eigenlijk zouden moeten weten…

Indeling

• • Klassiek verhaal
  • Osteoartritis is een betere term dan artrose
  • U verschiet zich een bult
  • Soms is het nog duidelijker
  • Uw activiteiten nemen af
  • Bloedonderzoeken
  • ‘Artrose’: wat is dat?
  • We voelen lange tijd helemaal niets
  • Op klassieke röntgenfoto’s is beginnende ‘artrose’ niet zichtbaar
  • Opgelet, pijn kan niet in beeld gebracht worden
  • Maar gewrichtspijn, wat is dat dan?
  • Komt artrose vaak voor?
  • Enkele cijfers
  • Nog een hoogst merkwaardig feit
  • Slechts één op drie ‘artrose’-patiënten ervaart pijn.
  • Ikzelf heb ook artrose in mijn linker knie: geen paniek!
  • Referenties

Klassiek verhaal

Sedert een drietal maanden ervaart u zonder enige duidelijke reden meer stijfheid en pijn in een gewricht. De pijn straalt ook uit naar nabijgelegen zones (bv. bij ‘artrose’ in het heupgewricht ervaart u ook last in knieën en lage rug).

• 
  Gratis E-boek “Artrose: 10 sterke levensverhalen” downloaden
  Artrose staat voor gewrichts- en kraakbeenslijtage, waarbij zich ook ontsteking voordoet. De kans op artrose neemt toe met de leeftijd, en vrouwen zijn twee keer zo vatbaar als mannen. Typische symptomen zijn pijn, zwelling en stijfheid. De ziekte doet serieus afbreuk aan mobiliteit en levenskwaliteit.
  Andullatietherapie heft geen oorzaken op, maar verlicht klachten aanzienlijk. hhp volgde enkele Andullatiegebruikers met artroseklachten op.
  Ziehier 10 getuigenissen van artrosepatiënten die erin slagen via Andullatie hun levenskwaliteit te optimaliseren.
  GRATIS DOWNLOADEN

Osteoartritis is een betere term dan artrose

In het radiologisch verslag leest u dat de gewrichtsspleet vernauwd is, er benige aanwassen (= osteofyten) en dichtere beenzones (= sclerose) waargenomen werden, en het been rondom het gewricht (= subchondraal bot) zelfs enkele gaatjes (= cystes) vertoont. Dit zijn vrij vertrouwde radiologische bevindingen, te wijten aan een aantasting van het volledige gewricht (Fig. 1). Daarom is de term osteoartritis correcter. Maar de naam ‘artrose’ is nu eenmaal ingeburgerd. Andere aandoeningen die gewrichten kunnen aantasten zijn o.a. rheumatoïde artritis, jicht, lupus, fibromyalgie.

Fig. 1. Radiografieën van vergevorderde artrose in beide heupgewrichten en linker knie. Hier ziet men de 4 klassieke artrosetekenen: vernauwing van gewrichtsspleten duidend op kraakbeenslijtage, beenuitsteeksels (= osteofyten) met als functie het gewichtsdragend oppervlak te vergroten en beenverhardingen (= sclerose of compacter ‘wit’ been). Deze fenomenen zijn te wijten aan het feit dat de benige contactoppervlakken steeds dichter met elkaar in contact komen en wrijvingseffecten (en vervolgens gaatjes = cysten met slijmerig vocht) veroorzaken zodat er stukjes been in het subchondrale been afsterven. In zeer ernstige gevallen merkt men soms (niet op deze beelden) gewrichtsmuizen (afbeelding met toestemming diensthoofd Radiologie in 2017, ASZ, Aalst, België).

U verschiet zich een bult

Uiteraard verschiet u zich een bult wanneer uw arts meedeelt dat de slijtage van het integrale gewricht al vrij ver gevorderd is. Eigenlijk ondervindt u nog niet zo lang dat uw stramme gewricht eerst een tijdje moet bewogen worden om de klachten te verminderen. Dit is vooral ‘s morgens het geval wanneer u opstaat, maar ook na een rustpauze, bv. een middagdutje.

Soms is het nog duidelijker

Misschien merkt u ook dat uw gewricht meer pijn doet bij vochtig weer dan wanneer de zon schijnt. Dit wijst erop dat er reeds sprake is van ernstige ontstekingsverschijnselen (steriele, dus zonder ‘beestjes’). Een kleiner vingergewricht bv. kan gezwollen zijn, warmer aanvoelen en in erge gevallen zelfs rood kleuren. In die omstandigheden kan het gebeuren dat u ’s morgens rond 2-3 uur wakker wordt van de pijn.

Uw activiteiten verminderen

Omdat ‘artrose’ onomkeerbaar is neemt de bewegingscapaciteit van het gewricht geleidelijk aan af: strekken, plooien, bukken, knielen, stappen, draaien, pivoteren, trappen opgaan en afdalen wordt almaar lastiger en pijnlijker. De beweeglijkheid en functionaliteit van het gewricht kunnen dusdanig verstoord zijn dat veel dagelijkse bezigheden in het gedrang komen. U voelt zich steeds onzekerder omdat het gewricht kan ‘verspringen’ en bijgevolg blokkeren. Misschien zakt u af en toe zelfs eens door uw been.

Bloedonderzoeken

Bloedtesten kunnen geen ‘artrose’ aantonen, maar worden afgenomen om eventuele andere oorzaken van de gewrichtspijnen uit te sluiten.

‘Artrose’: wat is dat?

Tijdens mijn medische studies (1970-1978) werd ons bijgebracht dat ‘artrose’ te wijten is aan kraakbeenslijtage. Men is trouwens lang bij deze verklaring gebleven¹. In werkelijkheid is het echter nog veel erger! Om van artrose te kunnen spreken moeten zowel kraakbeen, slijmvlies (= synovium), gewrichtsvocht als subchondraal bot aangetast zijn. Bijgevolg kan ‘artrose’ zich alleen ontwikkelen in synoviale gewrichten zoals heup, knie, enkel, tenen, schouder, elleboog, pols, duim en vingers². Gewrichten kunnen slechts normaal bewegen wanneer deze 4 verschillende onderdelen intact blijven. Zo kan er geen ‘artrose’ optreden in de tussenwervelschijf omdat de discus geen synovium bevat. Spreken van ‘discusartrose’ is dus hetzelfde als spreken van een ‘vierkante cirkel’.

We voelen lange tijd helemaal niets

Precies omdat er zoveel moet slijten, duurt het vele jaren vooraleer we eventueel wat stijfheid en/of pijn voelen. ‘Artrose’ begint gemiddeld rond het 30e levensjaar. Maar wie ligt daar wakker van op die leeftijd? Eigenaardig is ook dat ‘artrose’ vaker voorkomt in de heupen en knieën dan in de enkelgewrichten die nochtans veel zwaarder belast worden. Er is dus meer nodig dan alleen ‘overbelasting’ om ‘artrose’ te ontwikkelen.

Op klassieke röntgenfoto’s is beginnende ‘artrose’ niet zichtbaar

Het is best mogelijk op een bepaald ogenblik spontane gewrichtspijn te voelen zonder dat dit zichtbaar is op klassieke röntgenfoto’s. In de beginfase ontwikkelt ‘artrose’ zich onmerkbaar en kan ze uitsluitend via een magnetische scan vastgesteld worden (Fig. 2).

Fig. 2. MRI (al dan niet in combinatie met gadolinium) is tegenwoordig het enige onderzoek waarmee artrotische slijtagelagen in kraakbeen, slijmvlies, slijmvocht en subchondraal bot vroegtijdig kunnen gediagnosticeerd worden. Deze MRI-beelden betreffen artrose in een linker heupgewricht, alsook ter hoogte van de binnen- en buitenzijde van de linker knie (met toestemming diensthoofd Radiologie, ASZ, Aalst, België, 2017).

Opgelet, pijn kan niet in beeld gebracht worden

Radiologische onderzoeken kunnen slechts anomalieën (afwijkingen van wat zogezegd ‘normaal’ is) vaststellen, maar in geen geval pijn aantonen (zie Blog ‘Het raadsel pijn’). Men kan aandoeningen, ziektes, afwijkingen, breuken etc. vaststellen, maar pijn is niet zichtbaar, alleen voelbaar. M. a. w. pijn is een subjectief gevoel.

Maar gewrichtspijn, wat is dat dan?

Pijn werd in 1979 door medische experten van de ‘Internationale Associatie voor de Studie van Pijn’ omschreven als een ‘onaangename zintuiglijke en emotionele ervaring die in verband staat met een bestaande of dreigende weefselbeschadiging of beschreven wordt in termen van weefselbeschadiging’. Inmiddels weet men waar precies in de hersenen pijn ontstaat^3,4,5. Acute pijn (bv. door een fractuur) ontstaat in de zone waar geen emoties opgewekt worden (insula), en chronische pijn in zones die wél voor emoties en gewenning zorgen (amygdala en nucleus accumbens). Daarenboven bestaat er geen enkel verband tussen het aantal vastgestelde afwijkingen (bv. als gevolg van artrose) en de pijn die men ervaart⁶. Zo kan een klein beetje ‘artrose’ ongelooflijk veel pijn uitlokken en ernstige artrose quasi pijnloos zijn.

Komt artrose veel voor?

‘Artrose’ is wereldwijd de meest voorkomende gewrichtsaandoening en de voornaamste oorzaak van pijn en stijfheid bij de verouderende populatie^7,8. Het verouderingsproces is medeverantwoordelijk voor het ontstaan van ‘artrose’⁹. Zoals in het leven zelf zullen de kraakbeencellen op een bepaald moment ofwel overbodig worden en met pensioen gaan (= apoptose en senescentie), ofwel gewoon afsterven (= necrose). En hierdoor verminderen ook de herstelmogelijkheden.

Enkele cijfers

Op wereldniveau ervaren ongeveer 10% van alle mannen en 20% van alle vrouwen boven de 60 jaar pijn en stijfheid wegens ‘artrose’ in de gewichtsdragende heup en knie, en soms in de enkel¹⁰. In de VS bv. werd in 2017 door artsen in de leeftijdsgroep tussen 18 en 64 jaar bij 54 miljoen volwassenen (23%) ‘artrose’ gediagnosticeerd. Eén op twee gaf aan beperkt te zijn in z’n dagelijkse activiteiten, bv. in en uit de wagen stappen, boodschappentassen dragen of een kop koffie vasthouden. Daarenboven lijden veel ‘artrotische’ patiënten ook aan hartkwalen, overgewicht en suikerziekte. Omdat hun levenskwaliteit daalt, wordt één op drie angstig of depressief¹¹.

Nog een hoogst merkwaardig feit

Hoogst merkwaardig is dus dat op radiografieën bij haast iedereen vanaf een bepaalde leeftijd ‘artrose’ zichtbaar is, maar slechts een beperkt aantal patiënten hierdoor pijn ervaart. Is er wél sprake van pijn, dan gaat ‘artrose’ gepaard met toenemende fysieke beperkingen en stapproblemen. Door deze toegenomen invaliderende omstandigheden verhoogt ‘artrose’ ook het risico op een vroegtijdige dood^7,12.

Slechts één op drie ‘artrose’-patiënten ervaart pijn

Het is dus helemaal niet waar dat elke via radiografie vastgestelde gewrichtsartrose pijnlijk is of zal zijn. Bij lichamelijk onderzoek na overlijden (= autopsie) is ‘artrose’ een zeer frequente bevinding eenmaal de leeftijd van 55 jaar bereikt. Slechts één op drie van deze personen ervaarde evenwel pijn in dat gewricht. Niemand stierf of zal ook ooit sterven door ‘artrose’ zelf. De frequentste doodsoorzaken zijn hart- en vaatziekten, longproblemen, diabetes en kanker^13,14,15. Ook in de rug stelt men zeer vaak facetartrose vast bij radiologische long- of buikorgaanonderzoeken. Echter, de meeste personen waren er zich zelfs niet bewust van dat ze ‘artrose’ hadden¹⁶. Maar daarover zal ik het uitgebreid hebben in een volgende blog.

Ikzelf heb ook artrose in mijn linker knie: geen paniek!

Er is dus niet de minste reden tot ongerustheid of paniek wanneer u de diagnose ‘artrose’ gepresenteerd krijgt. Vandaag weet geen enkele arts, waar ook ter wereld, hoe ‘artrose’ in uw geval zal evolueren. Geen enkele arts weet hoe uw ‘artrose’ voorkomen of tegengehouden kan worden. Geen enkele arts kan met zekerheid stellen dat ‘artrose’ bij u geen pijn zal veroorzaken. Wanneer u ten gevolge van ‘artrose’ wél pijn of klachten krijgt, zullen artsen u aan het verstand brengen dat het volledige gewricht reeds in een vergevorderd en onomkeerbaar stadium van degeneratie verkeert. En dan zit u pas echt in de maalstroom van pillen, spuiten en operaties. Ook ik had destijds als orthopedisch chirurg geen andere keus dan voorschrijven of opereren bij gebrek aan kennis over het waarom van ‘artrose’. Beschikte ik wel over die kennis, dan zou ik onmiddellijk een behandeling opgestart hebben die de patiënt (hopelijk) definitief van zijn ‘artrose’-pijnen zou verlost hebben. Net als u moet ik nu zelf even goed de neveneffecten van al die ‘behandelingen’ aan de lijve ondervinden.

In een volgende blog zal ik, op basis van de wetenschappelijke status quaestionis, ingaan op de oorzaken van het vernietigende artroseproces.

Referenties

¹

• Buckwalter JA, Mankin HJ, Grodzinsky AJ, ‘Articular cartilage and osteoarthritis’, Instr Course Lect, 2005, 54:465

²

• Pereira D, Peleteiro B, Araújo J et al., ‘The effect of osteoarthritis definition on prevalence and incidence estimates. A systematic review’, Osteoarthritis Cartilage, 2011, 19(11):1270

³

• Apkarian AV, Sosa Y, Sonty S et al., ‘Chronic back pain is associated with decreased prefrontal and thalamic gray matter density’, J Neurosci, 2004, 24:10410

⁴

• Hashmi JA, Baliki MN, Huang L et al., 'Shape shifting pain. Chronification of back pain shifts brain representation from nociceptive to emotional circuits’, Brain, 2013, 136:2751

⁵

• Ren W, Centeno MV, Berger S et al., ‘The indirect pathway of the nucleus accumbens shell amplifies neuropathic pain’, Nat Neurosci, 2016, 19:220

⁶

• Turk DC & Melzack R, ‘Handbook of pain assessment. Third Edition’, The Guilford Press, 2011

⁷

• Altman R, Brandt K, Hochberg M et al., ‘Design and conduct of clinical trials in patients with osteoarthritis. Recommendations from a task force of the Osteoarthritis Research Society. Results from a workshop’, Osteoarthritis Cartilage, 1996, 4:217

⁸

• Wieland HA, Michaelis M, Kirschbaum BJ et al., ‘Osteoarthritis. An untreatable disease?’ Nat Rev Drug Discov, 2005, 4:33

⁹

• Martin JA, Buckwalter JA, ‘Aging, articular cartilage chondrocyte senescence and osteoarthritis’, Biogerontology, 2002, 3:257

¹⁰

• Woolf AD and Pfleger B, ‘Burden of major musculoskeletal conditions’, Bull World Health Organ, 2003, 81:646

¹¹

• Editorial in The Lancet, ‘Managing arthritis in the USA’, Lancet, 2017, 389:1076

¹²

• Nüesch E, Dieppe P, Reichenbach S et al., ’All cause and disease specific mortality in patients with knee or hip osteoarthritis. Population based cohort study’, BMJ, 2011, 342:d1165

¹³

• WHO, ‘Global status report on noncommunicable diseases 2014’, ISBN: 978 92 4 156485 4

¹⁴

• Vos Theo and collaborators, ‘Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 301 acute and chronic diseases and injuries in 188 countries, 1990-2013. A systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013’, Lancet, 2015, 386:743

¹⁵

• Murray CJL and collaborators, ‘Global, regional, and national under-5 mortality, adult mortality, age-specific mortality, and life expectancy, 1970-2016. A systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2016, Lancet, 2017, 390:1084-1150

¹⁶

Declerck Guy, ‘www.guy-declerck.com / spinal pathologies / Lumbar facet syndrome’

Gratis E-boek “Oefeningen om chronische pijn te verlichten” downloaden
73% van de chronische pijnpatiënten zijn niet in staat dingen te doen die voor gezonde mensen normaal zijn: stappen, fietsen, met je kinderen spelen, etc. Naast medische behandelingen kan ook lichaamsbeweging heel nuttig zijn om je mobiliteit te bewaren of verbeteren. Dit e-boek wil je vertrouwd maken met enkele eenvoudige lichaamsoefeningen die je pijn kunnen verminderen.
GRATIS DOWNLOADEN