Kan een gescheurd ligament voor lage rugpijn zorgen?

Indeling

• Wat is een ligament?
• Ligamenten scheuren makkelijker dan spieren en spierpezen
• De enige functie van ligamenten
• Ligamenten in de rug zijn helemaal geen taaie structuren
• Functie van de ligamenten in de rug
• Kunnen ligamenten in de rug ‘scheuren’?
• Ligamenten in de wervelzuil
• Het goudgele ligament
• Ligamenten tussen dwarsuitsteeksels (intertransverse ligamenten)
• Ligamenten die wervels overlangs met elkaar verbinden (ALL & PLL)
• Ligamenten die de doornuitsteeksels verbinden
• Klinisch onderzoek
• Goedaardige verbening van het anterieure longitudinale ligament
• Referenties

Wat is een ligament?

Een normaal ligament is een structuur die amper kan samengetrokken worden maar wel in staat is grote weerstand te bieden wanneer men het probeert uit te rekken. Men kan een ligament dan best vergelijken met een springveer. Er is enorme kracht vereist om een ligament te scheuren en het gebeurt meestal bij diegenen die ‘wat overdrijven’!

Gratis E-boek “Oefeningen om chronische pijn te verlichten” downloaden

73% van de chronische pijnpatiënten zijn niet in staat dingen te doen die voor gezonde mensen normaal zijn: stappen, fietsen, met je kinderen spelen, etc. Naast medische behandelingen kan ook lichaamsbeweging heel nuttig zijn om je mobiliteit te bewaren of verbeteren. Dit e-boek wil je vertrouwd maken met enkele eenvoudige lichaamsoefeningen die je pijn kunnen verminderen.

GRATIS DOWNLOADEN

Ligamenten scheuren makkelijker dan spieren en spierpezen

Hoe minder collageen een structuur bevat, hoe moeilijker het is om die te ‘stretchen’. Ligamenten bevatten veel minder elastische collagene vezels dan spierpezen die op hun beurt veel minder collageeneiwitten bezitten dan de spieren zelf. Ligamenten kunnen amper gestretcht en dus moeilijker uitgerekt worden dan spieren en hun pezen. Wanneer ze dan onderworpen worden aan grote inwerkende krachten zoals vaak gebeurt tijdens contactsporten, zullen deze taaie en sterke structuren veel makkelijker scheuren^1,2,3.

De enige functie van ligamenten

Omdat ze zo weinig elastisch collageen bevatten, is de enige functie van deze taaie structuren het aan elkaar verbinden van twee beenderen. Zo houden alle knieligamenten het dijbeen vast aan het scheenbeen en alle enkelligamenten het scheenbeen aan de hielbeenderen. O wee wanneer je knie een klap krijgt of je je voet verzwikt: de beenderen gaan eventjes uit elkaar en dat kan pijn doen!

Ligamenten in de rug zijn helemaal geen taaie structuren

De 6 ligamenten in de lage rug verschillen enorm van de veel sterkere ligamenten in de andere gewrichten van het lichaam. Daarenboven verbinden ze geen twee beenderen met elkaar maar meerdere wervels of onderdelen ervan. Omdat ze ook bijzonder weinig of zelfs geen collageenvezels bevatten, zijn ze zelfs gewoon niet sterk genoeg om als ‘echte’ ligamenten te kunnen functioneren^4,5.

Functie van de ligamenten in de rug

De ligamenten in de rug dienen enkel als veiligheidskabels. Ze zijn slechts in staat extreem voorovergebogen houdingen te verhinderen. Wanneer ze hierbij onder hoge spanning komen te staan en toch uitgerekt worden, stapelen ze elastische energie op die nodig is om opnieuw rechtop te staan. Hierdoor zorgen ze ervoor dat de rugspieren minder hard moeten werken^6,7.

Kunnen ligamenten in de rug ‘scheuren’?

Ligamentscheuren in de rug komen bijna uitsluitend voor bij personen met een gemiddeld langere gestalte die bovendien extreem diep (moeten) vooroverbuigen. De ligamenten komen onder een danig hoge spanning te staan dat ze het gewoon (kunnen) begeven.

Ligamenten in de wervelzuil

Er zijn 6 ligamenten in de rug (Figuur 1) maar ze zijn niet sterk. Hun moeilijke namen hebben ze bijna allemaal te danken aan de onderdelen van de wervels die ze aan elkaar vasthouden (zie blog ‘Wervelzuil’).

Figuur 1. De ‘moeilijke’ namen van vijf op zes ligamenten in de rug staan gewoon in verband met de onderdelen van de wervels die ze aan elkaar moeten vasthouden. Omdat de natuur zorgde voor de goudgele kleur wordt er eentje het ‘ligamentum flavum’ genoemd.

Het goudgele ligament

Het ‘goudgele ligament’ (Figuur 1) is eigenlijk geen echt ligament omdat het bijzonder weinig collageen bevat. Het heeft zijn kleur te danken aan de bijna uitsluitende aanwezigheid van elastinevezels die verantwoordelijk zijn voor zijn elastische eigenschappen^8,9.

Ligamenten tussen dwarsuitsteeksels (intertransverse ligamenten)

De dwarsuitsteeksels in de rug kan men niet voelen (zie ‘transverse processes’ in blog ‘Radiologie van de wervelzuil’) maar ze zijn rechts en links met elkaar verbonden via dunne collagene velletjes die men de intertransverse ligamenten noemt. Deze velletjes kunnen vergeleken worden met vliezen die de vooraan gelegen spieren op de wervelzuil scheiden van die welke achteraan liggen. Het zijn evenmin echte ligamenten omdat ze als uitlopers van de spieren te veel collageen bevatten en dus ook, zoals spieren, kunnen uitgerokken worden¹⁰.

Ligamenten die wervels overlangs met elkaar verbinden (ALL & PLL)

Er zijn twee collagene ‘ligamenten’ die de wervels met elkaar verbinden vanaf de schedelbasis tot aan het heiligbeen (Figuur 1): vooraan het anterieure longitudinale ligament (ALL) en achteraan het posterieure longitudinale ligament (PLL).

De meeste collagene vezels van het ALL zijn uitlopers van de middenrifspieren. Het is een breed, stevig en dik ligament dat vooraan stevig vastzit op de wervellichamen en slechts losjes op de tussenwervelschijven. Het weerhoudt er de grote bloedvaten in de buik (aorta en vena cava) van om tegen mogelijke beenuitsteeksels van de wervellichamen (osteofyten) te wrijven.

De veel dunnere band, het PLL, is achteraan stevig vastgehecht op de tussenwervelschijven en slechts losjes op de achterzijde van de wervellichamen. Dit ‘ligament’ kan een migratie tegengaan van discusmateriaal naar het centrum van het ruggenmergkanaal. Een discushernia is daarom zelden centraal gelegen.

Men kan klinisch niet nagaan of de ALL en PLL gekwetst zijn of niet^11,12,13.

Ligamenten die de doornuitsteeksels verbinden

De doornuitsteeksels kan men onderhuids op de middenlijn van de rug voelen. Het ‘ligament’ dat tussen deze onderdelen van de wervels ligt (zie ‘spinous processes’ in blog ‘Radiologie van de wervelzuil’), noemt men ligamentum interspinale. Het ‘ligament’ dat deze onderdelen aan de bovenzijde ervan verbindt, noemt men ligamentum supraspinale (Figuur 1). Het zijn sterke en taaie collagene peesuitlopers van verschillende rugspieren^1,2. De vezels van beide ‘ligamenten’ lopen in elkaar over en functioneren als één eenheid^14,15,16.

Het supraspinale ligament is de enige structuur die heel duidelijk door iedereen op de rugmiddellijn kan gevoeld worden tussen de eveneens duidelijk voelbare doornuitsteeksels. Als gevolg van zeer drastische activiteiten^14,17 kunnen er letsels optreden in dit spierpeescomplex^18,19,20. Inspuiten van een verdovende stof in dit ligamentaire complex kan zelden – en slechts in 10% - lage rugpijn wegnemen²¹.

Klinisch onderzoek

Er bestaat geen enkele valabele klinische test om één van de 6 ligamenten in de lage rug objectief te testen.
Tot nu toe werd nog geen enkel rugligament op een ernstige wetenschappelijk manier onderzocht om na te gaan of een verrekking of scheur ervan lage rugpijn kan veroorzaken¹². Men kan dus alleen maar vermoeden dat een ‘ligament’ in de rug de mogelijke oorzaak zou kunnen zijn van lage rugpijn.

Goedaardige verbening van het anterieure longitudinale ligament

Bent u een zwaarlijvige vrouw of man met suikerziekte en ouder dan 50 jaar, dan hebt u respectievelijk 15 % en 25 % kans dat het lange ligament vooraan in de wervelzuil (ALL) spontaan zal verbenen. Deze verstijvende aandoening, die men ankyloserende spondylose noemt, komt voor bij 25 % van vrouwen en 35 % van de mannen ouder dan 80 jaar^22,23,24. Omdat er in tegenstelling tot de andere belangrijke verstijvende aandoening, met name de ankyloserende spondylitis of Ziekte van Bechterew (zie blog ‘Ankyloserende spondylitis of Ziekte van Bechterew’), geen ontstekingsverschijnselen optreden, voelt men geen pijn, maar zal er geleidelijk aan wel een beperking optreden van de rugbeweeglijkheid.

Alhoewel de radiologische beelden bijzonder typisch zijn met het verschijnen van golvende en hobbelige beenslierten^25,26, worden deze bevindingen zeer vaak verkeerdelijk als ‘artrose’ geïnterpreteerd waarvoor er dan - compleet onterecht - ontstekingswerende medicaties worden voorgeschreven. De radiologische bevindingen komen voor op enkele specifieke plaatsen van de wervelzuil (vooral ter hoogte van de 5de, 6de en 7de halswervels, de 7de, 8ste, 9de en 10de borstwervels en de 3de lumbale wervel) en lijken op druppende waskaarsen (Figuren A en B).

Deze zeer vermoedelijk genetische aandoening kan ook gepaard gaan met het optreden van verbeningen in de ligamenten van andere gewrichten. Het kan dan stijfheidslasten veroorzaken in de heup, knie, schouder, elleboog en kleine gewrichten van handen en voeten. De optredende verbeningen in de gewrichten van de handen en voeten zijn vervelender omdat ze hun functie beperken. Men noemt deze uitbreidende verstijving dan ‘Diffuse Idiopathische Skeletale Hyperostosis’ of ‘DISH’.

Fig. A. Links: Beeld van een druppende waskaars op een fleshals. Midden: vergelijkend radiologisch beeld van een brede vooraan gelegen beenbrug die de 5de, 6de en 7de halswervels overbrugt. Rechts ziet men - aan de rechter voorzijde van de halswervelzuil - een brede beensliert ter hoogte van C4 tot T1. Bemerk de - fatale - fractuurluxatie ter hoogte van C5-C6 (Declerck / Kakulas, Neuropathology, Perth, Western Australia, dossier X84-86).

Fig. B. Er vormde zich een zeer dichte, golvende en hobbelige beensliert vooraan rechts t. h. v. de 7de, 8ste,
9de en 10de borstwervels. De beenvorming breidt zich ook verder vooraan uit over de tussenwervelschijven wat resulteert in lokale verstijving (= ankylose). De tussenwervelschijven vertonen normale verouderingsfenomenen (Declerck / Kakulas, Neuropathology, Perth, Western Australia, dossier X88-610).

Referenties

¹ Schechtman H, Bader DL, ‘In vitro fatigue of human tendons’,
J Biomech, 1997, 30:829
² Schechtman H, Bader DL, ‘Fatigue damage of human tendons’,
J Biomech, 2002, 35:347
³ Zhang J, Wang JH, ‘Mechanobiological response of tendon stem cells. Implications of tendon homeostasis and pathogenesis of tendinopathy’,
J Orthop Res, 2010, 28:639
⁴ Mykleburst JB, Pintar F, Yoganandan N et al., ‘Tensile strength of spinal ligaments’,
Spine, 1988, 13:526
⁵ Pintar FA, Yoganandan N, Myers T et al., ‘Biomechanical properties of human lumbar spine ligaments’,
J Biomech, 1992, 25:1351
⁶ Kumar S, ‘The physiological cost of three different methods of lifting in sagittal and lateral planes’,
Ergonomics, 1984, 27:425
⁷ Gracovetsky S, Farfan H, ‘The optimum spine’,
Spine, 1986, 11:543
⁸ Nachemson AL, Evans JH, ‘Some mechanical properties of the third human lumbar interlaminar ligament (ligamentum flavum)’,
J Biomech, 1968, 1:211
⁹ Hukins DW; Kirby MC, Sikoryn TA et al., ‘Comparison of structure, mechanical properties, and functions of lumbar spinal ligaments’,
Spine, 1990, 15:787
¹⁰ Jiang H, Raso JV, Moreau MJ et al., ‘Quantitative morphology of the lateral ligaments of the spine. Assessment of their importance in maintaining lateral stability’,
Spine, 1994, 19:2676
¹¹ Neumann P, Keller T, Ekström L et al., ‘Structural properties of the anterior longitudinal ligament. Correlation with lumbar bone mineral content’,
Spine, 1993, 18:637
¹² Merskey H, Bogduk N, ‘Classification of chronic pain. Descriptions of chronic pain syndromes and definitions of pain terms’ (2nd ed),
Seattle, International Association for the Study of Pain Press, 1994
¹³ Kotani Y, Cunningham BW, Cappuccino A et al., ‘The effects of spinal fixation and destabilization on the biomechanical and histologic properties of spinal ligaments. An in vivo study’,
Spine, 1998, 23:672
¹⁴ Adams MA, Hutton WC, Stott JR, ‘The resistance to flexion of the lumbar intervertebral joint’,
Spine, 1980, 5:245
¹⁵ Dumas GA, Beaudoin L, Drouin G, ‘In situ mechanical behavior of posterior spinal ligaments in the lumbar region. An in vitro study’,
J Biomech, 1987, 20:301
¹⁶ Gillespie KA, Dickey JP, ‘Biomechanical role of lumbar spine ligaments in flexion and extension. Determination using a parallel linkage robot and a porcine model’,
Spine, 2004, 29:1208
¹⁷ Wilson AM, Goodship AE, ‘Exercise-induced hyperthermia as a possible mechanism for tendon degeneration’,
J Biomech, 1994, 27:899
¹⁸ Rissanen PM, ‘The surgical anatomy and pathology of the supraspinous and interspinous ligaments of the lumbar spine with special reference to ligament ruptures’,
Acta Orthop Scand, 1960, 46 Suppl:1
¹⁹ Köhler R, ‘Contrast examination of lumbar interspinous ligaments’,
Acta Orthop Scand, 1962, 33(Suppl 55):3
²⁰ Fujiwara A, Tamai K, An HS et al., ‘The interspinous ligament of the lumbar spine. Magnetic resonance images and their clinical significance’,
Spine, 2000, 25:358
²¹ Wilk V, ‘Pain arising from the interspinous and supraspinous ligaments’,
Austral Musculoskel Med, 1995, 1:21
²² Forestier J, Rotes-Querol J, ‘Senile ankylosing hyperostosis of the spine’,
Ann Rheum Dis, 1950, 9:321
²³ Weinfeld RM, Olson PN, Maki DD er al., ‘The prevalence of diffuse idiopathic skeletal hyperostosis (DISH) in two large American Midwest metropolitan hospital populations’,
Skeletal Radiol, 1997, 26:222
²⁴ Sarzi-Puttini P, Atzeni F, ‘New developments in our understanding of DISH (diffuse idiopathic skeletal hyperostosis)’,
Curr Opin Rheumatol, 2004, 16:287
²⁵ Resnick D, Niwayama G, ‘Radiographic and pathologic features of spinal involvement in diffuse idiopathic skeletal hyperostosis (DISH)’,
Radiology, 1976, 119:559
²⁶ Declerck GMC, ‘Neuropathologic spinal anatomy of all cervical, thoracic and lumbar intervertebral discs in 23.539 consecutive sagittal vertebral autopsies in different types of pathologies. A continuous observation during 50 years’. Observations made at the Department of Neuropathology, University of Western Australia, in cooperation with professors BA Kakulas & JR Taylor and Sir George M. Bedbrook - Serial publications on website www.guy-declerck.com

Gratis E-boek “Voeding voor pijnpatiënten” downloaden

Pijnpatiënten zijn steeds op zoek naar krachtige remedies om hun toestand te verbeteren, bv. via medicamenten, lichaamsoefeningen, Andullatietherapie etc. Weinigen zijn echter bewust dat ook voeding zowel een positieve als negatieve invloed kan hebben op pijn. Daarom willen we even bekijken in dit e-boek wat de beste voeding is voor mensen die aan chronische pijn lijden.

GRATIS DOWNLOADEN